شاگردی امامان اهل‌سنت برای امام صادقامامان شیعه به دوازده امام و جانشین پس از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، اطلاق می‌شود. امامان دارای علم بی‌نظیری هستند که همه مردم به علم آنها احتیاج دارند به گونه‌ای که حتی در تاریخ، تلمذ و شاگردی برخی از امامان اهل‌سنت نقل شده است، بنابراین در این‌جا نمونه‌ای از این موارد را ذکر خواهیم کرد. فهرست مندرجات۲ - تلمذ بزرگان اهل‌سنت از قول علمای اهل‌سنت ۲.۱ - آلوسی ۲.۲ - ابن‌تیمیه ۲.۳ - محمد بن طلحه ۲.۴ - محیی نووی ۲.۵ - خطیب تبریزی ۲.۶ - ابوالمحاسن ظاهری ۲.۷ - ابن‌صباغ مالکی ۲.۸ - ابن‌حجر هیثمی ۲.۹ - شبراوی ۲.۱۰ - شبلنجی شافعی ۲.۱۱ - زرکلی ۲.۱۲ - علی بن محمد دخیل الله ۲.۱۳ - عبدالرحمن شرقاوی ۲.۱۴ - عبدالحلیم جندی ۲.۱۵ - محمد ابوزهره ۳ - نتیجه ۴ - پانویس ۵ - منبع ۱ - احتیاج همه به علم اهلبیتاهلبیت عصمت و طهارت (علیهم‌السّلام) با توجه به علم بی‌نظیری که داشته‌اند، همه مردم محتاج علوم آنان بوده‌اند. حتی در مواردی متعدد مخالفین نیز اعتراف کرده‌اند که محتاج علم آن حضرت بوده که برای مثال عمر بن خطاب دائما می‌گفت: فکان عمر یقول لولا علی لهلک عمر. اگر (حضرت) علی (علیه‌السّلام) نبود، عمر هلاک می‌شد. [۱]
ابن‌عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۳، ص۱۱۰۳، تحقیق:علی محمد البجاوی، ناشر:دار الجیل - بیروت، الطبعة:الاولی، ۱۴۱۲ه.
و یا همچنین عمر بن خطاب چنین می‌گفت: وفی کتاب النوادر للحمیدی والطبقات لمحمد بن سعد من روایة سعید بن المسیب قال کان عمر یتعوذ بالله من معضلةلیس لها ابو الحسن یعنی علی بن ابی طالب. عمر همیشه از مشکلی که حضرت علی (علیه‌السّلام) نبود به خدا پناه می‌برد. [۲]
عسقلانی شافعی، احمد بن علی بن حجر، فتح الباری شرح صحیح البخاری، ج۱۳، ص۳۴۳، تحقیق:محب‌الدین الخطیب، ناشر:دار المعرفة - بیروت.
جهت اطلاع بیشتر به لینک زیر مراجعه فرمائید: ۲ - تلمذ بزرگان اهل‌سنت از قول علمای اهلسنتحال به مواردی از تلمذ علماء و بزرگان اهل‌سنت در محضر امام صادق (علیه‌السّلام) اشاره می‌کنیم: ۲.۱ - آلوسیآلوسی، از علمای اهل سنت در مقدمه کتاب «مختصر تحفة الاثنی عشریه» نیز از قول ابوحنیفه تصریح می‌کند که وی مدت دو سال از محضر امام صادق (علیه‌السّلام) استفاده برده است: وهذا ابو حنیفة - رضی الله تعالی عنه - وهو بین اهل السنة کان یفتخر ویقول بافصح لسان: لولا السنتان لهلک النعمان، یرید السنتین اللتین صحب فیهما لاخذ العلم الامام جعفر الصادق - رضی الله تعالی عنه -. وقد قال غیر واحد انه اخذ العلم والطریقة من هذا ومن ابیه الامام محمد الباقر ومن عمه زید بن علی بن الحسین - رضی الله تعالی عنهم -. این ابوحنیفه است که در بین اهل سنت بوده و دائما افتخار می‌کرد و با زبانی فصیح می‌گفت: اگر آن دو سال نبود، هلاک می‌شدم. مقصود (ابوحنیفه) دو سالی است که در طول آن از امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) کسب علم نموده است. و به تحقیق چندین نفر گفته‌اند که او علم و طریقت را این (یعنی امام صادق (علیه‌السّلام)) و از پدرش امام باقر (علیه‌السّلام) و از عمویش زید بن علی بن حسین – رضوان خدا بر همه آنها باد - اخذ کرده است. [۴]
الوسی، محمود شکری، مختصر التحفة الاثنی عشریة، ص۸، حققه وعلق حواشیه:محب الدین الخطیب، دارالنشر:المطبعة السلفیة، القاهرة، الطبعة:۱۳۷۳ ه.
[۵]
رک:قنوجی بخاری، سیدمحمد صدیق‌خان بن سید حسن‌خان، الحطة فی ذکر الصحاح الستة، ج۱، ص۲۶۴، ناشر:دار الکتب التعلیمیة - بیروت، الطبعة:الاولی ۱۴۰۵ه/ ۱۹۸۵م.
۲.۲ - ابنتیمیهابنتیمیه هر چند در متن خود تصریح به شاگردی ابوحنیفه نمی‌کند، اما صراحتا مالک بن انس، سفیان بن عیینه، شعبه، سفیان ثوری، ابن‌جریج، یحیی بن سعید و... را از جمله کسانی می‌شمارد که در محضر امام صادق (سلام‌الله‌علیه) بوده‌اند چنان‌چه می‌نویسد: فان جعفر بن محمد لم یجیء بعد مثله وقد اخذ العلم عنه هؤلاء الائمة کمالک وابن‌عیینة وشعبة والثوری وابن‌جریج ویحیی بن سعید وامثالهم من العلماء المشاهیر الاعیان. بعد از جعفر بن محمد (امام صادق (علیه‌السّلام)) کسی به مانندش نیامده است و شخصیت‌ها و عالمان بزرگ اهل سنت همچون مالک و سفیان بن عیینه و (سفیان) ثوری و ابن‌جریج و یحیی بن سعید و مانند آنان از علمای مشهور و معروف، از وی علم آموخته‌اند. [۶]
ابن‌تیمیه حرانی، احمد عبدالحلیم، منهاج السنة النبویة، ج۴، ص۱۲۶، تحقیق:د. محمد رشاد سالم، ناشر:مؤسسة قرطبة، الطبعة:الاولی، ۱۴۰۶ه.
۲.۳ - محمد بن طلحهوی نیز جمعی از علمای اهل سنت را ذکر می‌کند که از حلقه علمی امام صادق (علیه‌السّلام) استفاده برده‌اند: الامام جعفر الصادق (علیه‌السّلام). .. هو من عظماء اهل البیت وساداتهم (علیهم‌السّلام) ذو علوم جمة، وعبادة موفرة، واوراد متواصلة، وزهادة بینة، وتلاوة کثیرة، یتتبع معانی القرآن الکریم، ویستخرج من بحره جواهره، ویستنتج عجائبه، ویقسم اوقاته علی انواع الطاعات، بحیث یحاسب علیها نفسه، رؤیته تذکر الآخرة، واستماع کلامه یزهد فی الدنیا، والاقتداء بهدیه یورث الجنة، نور قسماته شاهد انه من سلالة النبوة، وطهارة افعاله تصدع انه من ذریة الرسالة. نقل عنه الحدیث، واستفاد منه العلم جماعة من الائمة واعلامهم مثل: یحیی بن سعید الانصاری، وابن‌جریج، ومالک بن انس، والثوری، وابن‌عیینة، وشعبة، وایوب السجستانی، وغیرهم (رض) وعدوا اخذهم عنه منقبة شرفوا بها وفضیلة اکتسبوها. امام جعفر صادق از بزرگان اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) است، دارای دانش فراوان، همواره مشغول عبادت، همواره به یاد خدا بود، زهدی آشکار داشت و اهل تلاوت قرآن بود. در معانی قرآن کریم اهل تحقیق بود و جواهرات قرآن را استخراج می‌کرد و عجائبی را از قرآن نتیجه می‌گرفت و اوقات خود را برای انجام انواع طاعات الهی تقسیم کرده بود به‌طوری که در آن اوقات به محاسبه نفس خود مشغول بود. دیدارش انسان را به یاد آخرت می‌انداخت و شنیدن کلامش موجب زهد در دنیا می‌شد و اقتدا به روش او، راهنمای بهشت بود. نور چهره زیبایش، گواه بر این بود که او از فرزندان انبیا است و پاکی اعمالش روشن‌گر این بود که وی از نسل رسالت می‌باشد. از علم او جماعتی از ائمه و بزرگانی مانند: یحیی بن سعید انصاری، و ابن‌جریج، و مالک بن انس، و (سفیان) ثوری، و (سفیان) ابن‌عیینه، و شعبه، و ایوب سجستانی و غیر از اینها استفاده برده و شاگردی ایشان را برای خود منقبت و فضیلتی برشمرده‌اند که موجب شرافت آنان بوده است. [۷]
شافعی، محمد بن طلحة، مطالب السؤول فی مناقب آل الرسول (علیه‌السّلام)، ص۲۸۳، تحقیق:ماجد ابن‌احمد العطیة. طبق برنامه کتابخانه اهل بیت علیهم‌السلام.
۲.۴ - محیی نووینووی نیز شاگردی بزرگان اهل سنت را چنین گزارش می‌کند: روی عنه محمد بن اسحاق ویحیی الانصاری ومالک والسفیانان وابن‌جریج وشعبة ویحیی القطان وآخرون واتفقوا علی امامته وجلالته وسیادته. محمد بن اسحاق و یحیی الانصاری و مالک دو سفیان و ابن‌جریج و شعبه و یحیی القطان و دیگران از ایشان روایت نقل کرده و بر جلالت و امامت و آقایی او اتفاق نظر دارند. ۲.۵ - خطیب تبریزیخطیب تبریزی از استوانه‌های علمی اهل سنت نیز چنین می‌نویسد: جعفر الصادق: هو جعفر بن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب، الصادق کنیته ابو عبدالله کان من سادات اهل البیت روی عن ابیه وغیره سمع منه الائمة الاعلام نحو یحیی بن سعید وابن‌جریج ومالک بن انس والثوری وابن‌عیینة وابو حنیفة. جعفر الصادق: او جعفر بن محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب، (لقبش) صادق و کنیه‌اش ابوعبدالله می‌باشد. ایشان از بزرگان اهل بیت بود و از پدرش و غیر پدرش روایت نقل کرده و ائمه و بزرگانی همچون: یحیی بن سعید و ابن‌جریج و مالک بن انس و سفیان ثوری و سفیان بن عیینه و ابوحنیفه از او روایت شنیده‌اند. [۹]
خطیب تبریزی، محمد بن عبدالله، الاکمال فی اسماءالرجال، ص۱۹، بی جا، بی تا.
۲.۶ - ابوالمحاسن ظاهریوی که از علمای حنفی‌مذهب اهل سنت می‌باشد، برخی از علمای اهل سنت که در محضر حضرت بوده‌اند را بر می‌شمارد: (ما وقع من الحوادث سنة ۱۴۸) وفیها توفی جعفر الصادق بن محمد الباقر بن علی زین العابدین بن الحسین بن علی بن ابی طالب رضی الله عنهم، الامام السید ابو عبدالله الهاشمی العلوی الحسینی المدنی... وکان یلقب بالصابر، والفاضل، والطاهر، واشهر القابه الصادق... وحدث عنه ابو حنیفة وابن‌جریج وشعبة والسفیانان ومالک وغیرهم. وعن ابی حنیفة قال: ما رایت افقه من جعفر بن محمد. آنچه در سال ۱۴۸ واقع شده است: و در این سال جعفر صادق فرزند محمد باقر فرزند علی زین‌العابدین فرزند حسین بن علی بن ابی‌طالب وفات کرد. او امام، آقا اباعبدالله هاشمی علوی حسینی مدنی بود. به صابر و فاضل و طاهر ملقب شده بود و مشهورترین القابش، صادق بود... افرادی همچون ابوحنیفه و ابن‌جریج و شعبه و سفیان بن عیینه و سفیان و ثوری و مالک و غیر از اینها از او حدیث نقل کرده‌اند. و از ابوحنیفه نقل است که گفت: کسی را فقیه‌تر از جعفر بن محمد ندیدم. ۲.۷ - ابن‌صباغ مالکیعلی بن احمد مکی، مشهور به ابن‌صباغ از علمای مالکی مذهب اهل سنت نیز می‌نویسد: کان جعفر الصادق ابن‌محمّد بن علیّ بن الحسین علیهم السلام... وروی عنه جماعة من اعیان الاُمّة واعلامهم مثل: یحیی بن سعید وابن‌جریج ومالک بن انس والثوری وابن‌عیینة وابو حنیفة وشعبة وابو ایّوب السجستانی وغیرهم. جعفر الصادق ابن محمد بن علی بن حسین (علیهم‌السّلام). .. از او جماعتی از بزرگان امت همچون: یحیی بن سعید و ابن‌جریج و مالک بن انس و الثوری و ابن‌عیینة و ابوحنیفة و شعبة و ابوایّوب السجستانی و غیر از اینها از او روایت نقل کرده‌اند. [۱۱]
مالکی مکی، علی بن محمد بن احمد معروف بابن‌صباغ، الفصول المهمة فی معرفة الائمة، ج۲، ص۹۰۷-۹۰۸، تحقیق:سامی الغریری، ناشر:دار الحدیث للطباعة والنشر مرکز الطباعة والنشر فی دار الحدیث – قم، الطبعة الاولی:۱۴۲۲ – ۱۳۷۹ ش.
۲.۸ - ابن‌حجر هیثمیوی نیز پیرامون شاگردی بزرگان اهل سنت من جمله ابوحنیفه چنین می‌نویسد: جعفر... وروی عنه الائمة الاکابر کیحیی بن سعید وابن‌جریج والسفیانین وابی حنیفة وشعبة وایوب السختیانی. جعفر صادق (علیه السلام)... پیشوایان بزرگی همچون: یحیی بن سعید و ابن‌جریج و دو سفیان (سفیان ثوری و سفیان بن عیینه) و ابوحنیفه و شعبه و ابوایوب سختیانی از آن حضرت روایت نقل کرده‌اند. ۵ - منبعموسسه ولی‌عصر، برگرفته از مقاله «آیا امامان اهل سنت شاگردان امام صادق (سلام‌الله‌علیه) بوده‌اند؟» رده‌های این صفحه : امامان اهل‌سنت | تاریخ زندگانی امام صادق | شبهات اهل‌سنت | شبهات وهابیت | علمای اهل سنت | مباحث تاریخی
|